گل مژه چیست؟ و راه های درمان آن چیست؟

شاید تاکنون نام گل مژه به گوشتان خورده باشد و برایتان این سوال پیش آماده که گل مژه چیست و راه‌های درمان آن چه می‌باشد که پاسخ این سوالات موضوعی است که در ادامه مطلب بطور کامل به آنها پرداخته شده پس با ما همراه باشید.

گل مژه برآمدگی است که در نتیجه مسدود شدن غدد موجود در چشم به وجود آمده و پلک بالا یا پایینی فرد را درگیر می‌کند همچنین این بیماری را با نام بیماری غده میبومین، میبومیتیس، میبومیانتیس یا بلفاریتیس نیز می‌شناسند. این بیماری اغلب افراد را درگیر خود می‌کند، که شاید یکی از آزاردهنده‌ترین بیماری‌ها در زمینه چشم ‌باشد. از دلایل دیگر اذیت کردن این بیماری تاثیر آن بر چهره افراد است، خصوصا در کسانی که در ارتباط با شغل‌هایی هستند که ظاهر برای‌شان اهمیت دارد.

در این‌صورت خواندن این مقاله می‌تواند پر ازفایده باشد برای اشخاصی که به وفور درگیر گل مژه می‌شوند. در ادامه قرار است انواع گل مژه، علت به وجود آمدن آن‌ها و راه‌های درمان آن گفته شود.

انواع گل مژه

به طور کلی دو نوع گل مژه وجود دارد: هوردئولوم (hordeolum) و شالازیون (chalazion) که علت بروز هر کدام از این دو نوع متفاوت خواهد بود. در نتیجه درمان آنها نیز با یکدیگر متفاوت است.

گل مژه هوردئولوم در نتیجه انسداد یکی از غدد عرقی که در گوشه چشم و مژه ها قرار گرفته یا یکی از غدد چربی که در پایین‌ترین قسمت مژه‌ها قرار دارد، ایجاد می شود. غدد چربی از خودشان سبیوم ترشح می کنند که این ماده دارای حالت روغنی و مومی است.

گل مژه شالازیون در نتیجه انسداد غده میبومین به وجود می‌آید. غده میبومین یکی از غدد روغنی مخصوص است که فقط در نزدیکی مژه‌ها وجود دارد. غدد میبومین به صورت ردیفی در پلک‌ها قرار گرفته و منافذ خروجی آن‌ها در لبه پلک ها است.

علت گل مژه

در صورت انسداد یکی از غدد چشم، گل مژه بر روی پلک فرد به وجود می‌آید. تنها کافی است یک جسم خارجی یا یک بافت زخم (گرد و خاک یا لوازم آرایش) منفذ خروجی غده را مسدود کند. همچنین در صورتی که ماده تولید شده توسط غده چشم دارای غلظت بسیار زیادی است. به خوبی از داخل منفذ غده چشمی خارج نشده و در نتیجه موجب گرفتگی در آن شود

اگر به دفعات زیاد دچار این مشکل می‌شوید قطعا باید مطمئن باشید که در مراعات کردن شرایط جلو‌ ‌داری از وارد شدن میکروب به چشمتان کوتاهی می‌کنید؛ حتی اگر آدم اهل آرایشی نیستید اما با دستان کثیف به طور مکرر چشمان خود را مالش دهید می‌تواند باعث ایجاد گل مژه شود.

تا جایی که ممکن است حتی با دست‌های تمیز هم چشمان خود را دستمالی نکنید؛ زیرا این کار باعث فشار به چشم شما و حتی به وجود آمدن بیماری‌های دیگر چشمی می‌شود. تمام تلاش این مقاله با بیان علت و عوامل این است که شما را از دغدغه‌ی ایجاد این بیماری و درمانش راحت بکند.

عوامل خطر گل مژه

خطرناک‌ترین عامل شایع، گرفتگی و خارج نشدن سبیوم از غدد میبومین است. این وضعیت بیشتر در نتیجه التهاب مزمن این غده با نام اختلال عملکردی غده میبومین اتفاق می‌افتد. اختلال عملکردی غده میبومین معمولاً با بروز آکنه روزاسه بر روی گونه‌ها یا بینی همراه بوده و حتی ممکن است گاهی اوقات به تنهایی برای فرد اتفاق بیافتد. خطرات احتمالی دیگر شامل گرفتگی و انسداد غده های چشمی با زخم است که این زخم‌ها در نتیجه عفونت، سوختگی یا تروما اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات در صورت شسته نشدن مناسب صورت ممکن است لوازم آرایش یا گرد و خاک نیز باعث گرفتگی منافذ چشمی شود. در نتیجه گل مژه در داخل پلک فرد به وجود بیاید.

علائم گل مژه

خوشبختانه گل مژه مسری نبوده و نمی‌تواند از چشم فردی به فرد دیگر انتقال یابد.

علائم گل مژه معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:

• احساس وجود یک جسم خارجی در داخل چشم (به خصوص در هنگام پلک زدن)
• احساس فشار در چشم
• درد در ناحیه برآمدگی روی پلک، اگرچه اغلب این برآمدگی هیچ دردی ندارد.

همچنین گاهی اوقات ممکن است فرد در نتیجه غلظت سبیوم یا ترشحات چرکی که بر روی سطح چشم پخش می‌شود، دچار تاری دید شده و دید خوبی نداشته باشد. در صورت بروز اختلال عملکرد غده میبومین مزمن، علائمی مثل خشکی چشم نیز اتفاق می‌افتد.  این مورد بدین علت است که غدد میبومین وظیفه ترشح چربی بر روی سطح چشم را دارند تا از بخار آب از روی سطح چشم جلوگیری کنند. حالا در صورتی که غدد میبومین عملکردشان را به درستی انجام ندهند در نتیجه آب موجود بر روی سطح چشم فرد تبخیر شده و فرد دچار خشکی چشم می‌شود.

نشانه های بروز آن شامل موارد زیر می شود:

• به وجود آمدن برآمدگی (شبیه یک دانه) در لبه پلک
• قرمزی پوست روی برآمدگی
• تورم و التهاب ظاهری پلک چشم درگیر شده

اگر گل مژه باعث تخلیه موادی از خروجی غدد شود، ممکن است پوسته پوسته‌ها یا مواد اضافه‌ای در قسمت مژه‌ها و پلک‌ها جمع شود. در بعضی از موارد گل مژه، پوست روی گل مژه نازک می‌شود. در نتیجه ایجاد شکافی بر روی آن، مواد غلیظ و چرک گونه ای از داخل آن تخلیه می‌شوند. همچنین گاهی اوقات در نتیجه درد و التهاب فرد ممکن است دچار آب ریزش چشمی شود. گل مژه ممکن است از نوع خارجی باشد، به این معنی که خود غده مسدود شده دچار بیرون زدگی می‌شود. حتی خودش ر ا به شکل برجستگی ای در زیر پوست یا روی پوست نشان خواهد داد.

تشخیص گل مژه

پزشک معالج ابتدا پلک بالا و پایین بیمار را بررسی کرده و به دنبال گرفتگی منافذ غده های چشم در نزدیکی مژه ها خواهد بود. این به تشخیص نوع گل مژه کمک کرده و دکتر متوجه هوردئولوم یا شالازیون بودن آن خواهد شد. همچنین پزشک‌تان ممکن است چشم را برای یافتن اجسام خارجی، بافت زخم یا بروز میبومیتیس مزمن معاینه کند. سپس پزشکتان به دنبال هر علامتی که نشان دهنده عفونی شدن غده باشد خواهد گشت. نکته مهم بعدی بعد از تشخیص عفونت، معاینه چشم برای کنترل و نظارت، پخش شدن این عفونت‌ها روی پوست، چشم و حدقه چشم بیمار است.

عوارض آن

در صورتی که گل مژه یا شالازیون به خودی خود بهبود یابد، به ندرت شاهد عوارض خاصی خواهیم بود. اما در صورت تزریق استروئید به پلک ممکن است شاهد عوارضی مثل تغییر رنگ، عفونت، خون ریزی یا  کبودی باشیم. همچین در موارد بسیار نادر فرد ممکن است در نتیجه تزریق غلط استروئید به داخل پلک بینایی خود را به کلی از دست بدهد. برش و تخلیه کردن چرک داخل شالازیون نیز ممکن است باعث تغییر فرم پلک چشم، خون ریزی، کبودی یا زخم شدن پلک شود.

درصورتی که گل مژه یا شالازیون چشم عفونی شود، این عفونت ممکن است به چشم، پوست یا حتی حدقه چشم سرایت می‌کند. در نتیجه برای جلوگیری از عوارض جبران ناپذیر فرد باید سریعاً تحت نظر چشم پزشک درمان آنتی بیوتیکی خود را شروع کند. در موارد نادر نیز بروز مجدد شالازیون می‌تواند نشانه‌ای از سرطان پلک چشم باشد. در صورت بروز چنین احتمالی پزشک از پلک چشم بیمار نمونه برداری صورت می‌گیرد. نمونه برای تحقیقات بیشتر به آزمایشگاه خواهد فرستاد.

پیشگیری گل مژه

بهترین راه کار برای پیشگیری از به وجود آمدن گل مژه، تمیز کردن و حفظ نظافت چشم‌ها و مژه‌ها است. بهتر است روزانه پلک‌ها و مژه‌ها را با استفاده از شامپوی بچه رقیق شده، تونر یا پدهای تمیز کننده نظافت کنید. بد نیست به صورت روزانه از کمپرس آب گرم بر روی چشم‌ها نیز استفاده کنید. تا هرگونه گرفتگی احتمالی برطرف شود. در صورتی که هرسال بیش از چند بار دچار گل مژه می‌شوید بهتر است برای مصرف آنتی بیوتیک با پزشک متخصص و چشم پزشک مشورت کنید.

درمان گل مژه

پزشکان متخصصی مثل متخصصان طب اطفال و حتی پزشکان عمومی می‌توانند گل مژه را تشخیص داده و آن را درمان کنند. اما برای درمان گل مژه‌ها و عفونت‌های چشمی که گاه و بی گاه به سراغتان می‌آیند بهتر است به سراغ متخصصان چشمی مثل چشم پزشکان و اپتومتریست‌ها بروید.

اگر گل مژه عفونی نباشد، نیازی به درمان نداشته و خود به خود بهبود خواهد یافت. البته برای درمان هرچه سریع‌تر می‌توانید از کمپرس آب گرم استفاده کنید. تا گرفتگی‌های غده ای سریع‌تر برطرف شده و مواد موجود در داخل آن تخلیه شود. به خاطر داشته باشید که در طول مدت درمان باید صبور باشید. از دست کاری، فشار دادن یا سعی در ترکاندن برآمدگی روی پلک بپرهیزید زیرا این کار ممکن است جای زخم روی پلک تان باقی بگذارد.

مشابه مورد قبلی، گل مژه شالازیون نیز در صورت غیر عفونی بودن تنها با استفاده از آب گرم و به خودی خود بهبود خواهد یافت. هرچند که درمان گل مژه شالازیون نسبت به هوردئولوم طولانی تر است. حتی نیاز به زمان بیشتری دارد. زمان مورد نیاز برای بهبود یافتن شالازیون کوچک حدود چند هفته است. ولی در صورت بزرگ بودن آن، درمان و از بین رفتن علائم آن ممکن است تا یک سال به طول بی انجامد. همزمان با کوچک‌تر شدن اندازه گل مژه شالازیون، علائم فرد نیز کمتر شده و پلک چشم فرد رو به بهبودی می‌رود.

بهترین و ایمن ترین شیوه درمانی استفاده مکرر از کمپرس آب گرم (داغ نباشد) است.

نکته مهم برای سرعت گرفتن درمان استفاده مکرر از این تکنیک درمانی و کمپرس گرم چشم است. بهتر است روزی چندین بار (حداقل 4 بار) کمپرس گرم را به مدت 15 دقیقه بر روی چشم‌هایتان قرار دهید تا روند درمان گل مژه تسریع پیدا کند. برای درمان گل مژه کودکان نیز می‌توانید از کمپرس گرم استفاده کنید. ولی قبل از قراردادن کمپرس بر روی چشم کودک یا خودتان، حتماً آن را بر روی قسمتی از بدن مثل پشت دست‌ها امتحان کنید تا صورت کودک و خودتان دچار سوختگی نشود.

به عنوان درمان نهایی و آخرین گزینه، گل مژه شالازیون را می‌توان با برش تخلیه کرد. البته این درمان تهاجمی ترین نوع بوده و به عنوان آخرین گزینه درمانی پزشکان متخصص چشم است. برای این کار پلک چشم به صورت موضعی بی حس شده و گیره ای بر روی گل مژه شالازیون قرار می دهند. سپس پلک چشم برگردانده شده و غده میبومین از پشت پلک برش خورده و سبیوم مومی داخل غده از داخل آن تخلیه خواهد شد. معمولاً این شیوه درمانی در بهبود شالازیون کمک می‌کند. ولی درصورتی که علت اصلی آن برطرف نشود، مجدداً پلک به حالت قبلی خود باز خواهد گشت.

در صورت عفونی شدن ممکن است استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی ضروری باشد.

زیرا پلک چشم دچار آبسه خواهد شد. در صورتی که عفونت باکتریایی به پوست و حدقه چشم نیز سرایت کرده باشد، درمان آنتی بیوتیکی اهمیت بسیاری دارد. فرد باید به صورت اورژانسی تحت درمان قرار بگیرد. زیرا ممکن است بینایی یا حتی جان او در نتیجه این عفونت به خطر بیفتد. درمان سلولیت حدقه چشم معمولاً نیاز به تزریق داخل وریدی آنتی بیوتیک دارد.

در بعضی از موارد، عفونت به چشم نیز سرایت می‌کند. در چنین وضعیتی، آنتی بیوتیک های موضعی (پمادهای چشمی یا قطره ها) برای درمان چشمی تجویز خواهد شد.

به خاطر داشته باشید که برای جلوگیری از بروز مجدد گل مژه درمان کامل و برطرف کردن علت به وجود آمدن آن اهمیت بسیار زیادی دارد.

درمان خانگی گل مژه

بهترین شیوه برای درمان گل مژه چشم استفاده از کمپرس آب گرم است. بهتر است این کار را هر چقدر که می‌توانید در طول روز تکرار کنید. البته به خاطر داشته باشید درمان کامل نوع شالازیون ممکن است ماه ها به طول بیانجامد. رژیم غذایی نیز در پیشگیری از بروز گل مژه اهمیت بسیار زیادی دارد. می‌توانید با داشتن رژیم غذایی سرشار از اسید های چرب امگا 3 مثل ماهی، تخم کتان و مصرف سبزیجات ضد التهابی از سلامت چشم‌ها و عملکرد غدد میبومین خود حفاظت کنید.

نتیجه گیری

از تمام مطالبی که گفته شد این موارد برداشت می‌شود که بهترین راه برای این‌که ما دچار گل مژه نشویم این است که بهداشت فردی را رعایت کرده و از تماس با آلودگی‌هایی که باعث آن به وجود آمدن آن می‌شود جلوگیری کنیم، این همان موضوع پیشگیری بهتر از درمان است. اما در اثر شرایط و بی‌احتیاطی‌هایی چشم دچار گل مژه شده و نیاز به درمان دارد.

در بحث درمان نیز این جمع بندی صورت گرفته می‌شود که درمان‌های سرخود و بدون مشورت با پزشک می‌تواند آسیب جدی‌تری به چشم وارد کرده و در آن‌صورت عواقب بدی خواهد داشت. توجه نمایید که هر دارویی که قرار است استفاده شود باید زیر نظر پزشک و با شستشوهای مکرر انجام شود.