نیمه شب مجله علمی هنری بهداشتی سرگرمی و فرهنگ و هنر نیمه شب یک مجله برای تمام سلیقه ها
چکیده : در بسیاری از فرهنگ ها و جوامع، کودک همسری و ازدواج کودکان به عنوان یک ابزار و اهرم اقتصادی شناخته می شود.
طبق دین اسلام، زمانی که دختران اولین عادت ماهیانه خودشان را آغاز می کنند و سن آن ها از 9 سالگی گذر می کند، در آستانه انتقال از کودکی به بزرگسالی هستند. این انتقال می تواند نشان دهنده صلاحیت دختران برای ازدواج در سنین پایین تلقی شود. جدا از این که آیا دختران در این سن توانایی اداره یک زندگی زناشویی را دارند یا خیر، باید اشاره کرد که پسران نیز در معرض ازدواج های اجباری و در سنین کم قرار دارند. در بروز ازدواج اجباری و ازدواج کودکان، نقش خانواده بسیار پررنگ تر خواهد بود. اما تاثیر والدین در شکل گیری ازدواج کودکان و ازدواج اجباری چقدر است؟
ازدواج کودکان
منظور از ازدواج کودکان یا کودک همسری این است که در آن فرد پیش از آن که به سن قانونی و 18 سالگی برسد، ازدواج کند. فرقی ندارد که فرد در چه بازه سنی پیش از 18 سالگی است. به تمامی ازدواج های زیر 18 سالگی، کودک همسری و یا ازدواج کودکان گفته می شود. قوانین موجود ایران سن ازدواج برای دختران ۱۳ ( با رای دادگاه و رضایت جد پدری سن ازدواج تا ۹ سال نیز می توانید پایین بیاید) و برای پسران ۱۵ سال تعیین کرده است. ازدواج کودکان با این که در بین دختران بیشتر رواج دارد، اما هنوز هم شاهد هستیم که طیف وسیعی از پسران نیز پیش از رسیدن به سن قانونی ازدواج می کنند. باید بدانید که چنین ازدواج هایی دارای پیامدها و عواقب بسیار خطرناکی است که فرد و جامعه را تهدید می کند.
شاید برای شما هم جالب باشد بدانید که طبق آمار، در کشور ایران، سالانه بین از 500 تا 600 هزار کودک وارد ازدواج می شوند و این یعنی ۱۷٪ کل ازدوجها در ایران پایین از سن ۱۸ است. البته که این آمار مختص به ازدواج هایی است که به صورت رسمی در دفاتر رسمی به ثبت می رسد و شامل ازدواج های که ثبت نمی شوند و یا ازدواج با اتباع بیگانه و یا از طریق صیغه محرمیت نیست. این آمار سرسام آور باعث شده است که در کشور شاهد 14 هزار کودک بیوه باشیم. این موارد باعث شده تا افراد مختلف از وضع ازدواج در کودکان ابراز نگرانی کنند.
عواقب کودک همسری و ازدواج کودکان
در بسیاری از فرهنگ ها و جوامع، کودک همسری و ازدواج کودکان به عنوان یک ابزار و اهرم اقتصادی شناخته می شود. خانواده ها به دلیل اینکه می توانند به کمک انجام این کار، وضعیت اقتصادی خودشان را بهبود ببخشند، تن به ازدواج کودکان می دهند. از سوی دیگر برخی از طوایف و گروهای قومی عقیده دارند تا با ازدواج کودکان می توانند پیوندهای خانوادگی و فامیلی را بین خود تحکیم بخشند. از سوی دیگر ازدواج کودکان در سنین پایین، تضمینی بر باکرگی آنها نیز خواهد بود.
اما باید بدانید که کودک همسری عواقب و پیامدهای مهمی خواهد داشت. از مهمترین آن ها مشکلاتی است که برای دختران در زمان بارداری و در سن کم ایجاد می شود. طبق آمار بخشی از مرگ و میر دختران در زمان بارداری و وضع حمل، در سن 15 تا 18 سالگی بوده است. اما این تنها یکی از مشکلات اصلی کودک همسری است. در کنار آن، چه بسیار دخترانی بوده که در معرض بیماری های روحی، عفونی و مقاربتی مانند ایدز و … قرار دارند.
از دیگر پیامدهایی که ممکن است در اثر ازدواج اجباری و کودک همسری رخ دهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جدایی عاطفی زن و مرد و مشکلات مختلف طلاق
- اجبار به رابطه جنسی
- احساس پوچی و نداشتن احساس خوشبختی
- ناامیدی و افسردگی
- جلوگیری از پیشرفت های تحصیلی و فرهنگی
- جدایی از برقراری ارتباط با افراد نزدیک خانواده
- به وجود آمدن احساس تنفر از عاملین ازدواج
- فرار از خانه
تاثیر والدین در شکل گیری ازدواج کودکان و ازدواج اجباری
عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زیادی در رخ دادن ازدواج در سنین پایین وجود دارد. اما به هیچ عنوان نمی توان تاثیر والدین در شکل گیری ازدواج کودکان و ازدواج اجباری را نادیده گرفت. از آن جایی که والدین پیش از رسیدن کودکان به سن 18 سالگی، ولی و سرپرست آن ها به شمار می روند، می توانند تصمیمات مهمی مانند ازدواج کردن را به آن ها تحمیل کنند. ما در ادامه به نقش خانواده و والدین در شکل گیری ازدواج کودکان و کودک همسری می پردازیم:
- دلایل فرهنگی
با اینکه سطح آگاهی و فرهنگی جامعه رشد قابل توجهی در سال های گذشته داشته است، اما هنوز هم برخی از خانواده ها از ضعف فرهنگی رنج می برند. در چنین خانواده هایی به دختران و پسران نگاه ابزاری داشته و تنها وظیفه محول شده به آن ها را تشکیل خانواده و ازدواج می دانند. نگاه ابزاری از مهمترین تاثیرات والدین در شکل گیری ازدواج کودکان و کودک همسری است. از سوی دیگر، برخی از خانواده ها در محیط های کوچکتر به دنبال تحکیم روابط خانوادگی، فرزندان خود را در سنین کودکی به ازدواج یکدیگر در می آورند.
- دلایل اقتصادی
در کنار دلایل فرهنگی، دلایل اقتصادی نیز می تواند از مهمترین دلایلی شود که برخی از خانواده ها و والدین به کودک همسری روی بیاورند. بسیاری از خانواده ها به دلیل داشتن ضعف های اقتصادی و فقر راضی می شوند تا کودکان خود را سر سفره عقد بفرستند. این دسته از افراد راز خوشبختی را کسب ثروت و مال اندوزی می دانند. بدین صورت، با مراجعه یک خواستگار با وضعیت اقتصادی خوب، بدون توجه به علاقه دختر یا پسر و یا رضایت قلبی آنان را مجبور به ازدواج می کنند. این امر تا به حدی پیش رفته است که بعضا شاهد فروش دختران برای کسب مال توسط معدودی از خانواده ها و والدین هستیم.
- دلایل روانشناسی
برخی از والدین تصور می کنند که هر چه سن دختران بیشتر شود، آن ها با سرعت بیشتری تحت تاثیر تکانه ها و شرایط عاطفی قرار می گیرند و بدین صورت توانایی انجام عمل و انتخاب را ندارند. برخی دیگر نیز دختران و زنان را جنس ضعیف می دانند. از این رو چنین والدینی عنوان می کنند که می توانند بهتر و مناسب تر برای فرزندان خود تصمیم گیری کرده و آن ها را در سنین کودکی به ازدواج مجبور کنند.
- عوامل اجتماعی
همچنان در برخی از خانواده ها شاهد فرهنگ مردسالاری هستیم. برخی از مردان و پداران حق خود می دانند که به جای دختران و پسران، به دنبال یک همسر مناسب برای آن ها باشند. از سوی دیگر ممکن است فرد خواستگار دارای شرایط و موقعیت اجتماعی بالاتری باشد و همین امر والدین را متقاعد کند که تن به ازدواج کودکان خود بدهند. در کنار این عوامل، باید اشاره کرد که برخی از دختران و پسران تنها برای رهایی از تحقیرهای اجتماعی و قضاوت های نادرست افراد و برای فرار از برچسب های مختلف تن به ازدواج اجباری می دهند.
- دلایل خانوادگی
برخی از کودکان از فرار از وضعیت بد و شرایط نادرست والدین خود، به عنوان دلایل ازدواج اجباری نام برده اند. رهایی از امر و نهی های نامناسب پدر خانواده و یا کسب استقلال بیشتر، از جمله دلایل خانوادگی است که می تواند منجر به ازدواج کودکان شود. البته در این میان نباید رهایی از اضطراب ها و تنش های موجود در خانه و یا فشارهای برخی از والدین برای شکل گیری کودک همسری را هم نادیده گرفت.
