اوتیسم یکی از بیماری هایی است که در قرن جدید، شاهد افزایش شیوع آن بوده ایم که این بیماری کودکان را دامن گیر کرده و در واقع آنها را هدف قرار می گیرد اما به راستی چرا بچه ها اوتیسم می گیرند؟ جهت پاسخ به این سوال و بررسی دقیق این بیماری، با ما در ادامه مقاله همراه باشید.
اوتیسم چیست؟
اوتیسم، نوعی بیماری است که به واسطه مجموعهای از رفتارهای مشخص، تعریف شده و به صورت یک طیف بر افراد مختلف به شکل و درجات متفاوت تاثیر میگذارد. درحالیکه هیچ دلیل واحدی برای اوتیسم شناخته نشده اما تشخیص زودهنگام آن می تواند به افراد، در دریافت حمایت و خدماتی که نیاز دارند کمک کند. این حمایتها، کیفیت زندگی و فرصتهای بیشماری را برای آنها فراهم مینمایند.
بطور کلی می توان گفت اختلال طیف اوتیسم (ADS) که به آن اختلال رشد نیز می گویند در واقع یک نوع اختلال است که بر برقراری ارتباط و رفتار فرد تاثیر میگذارد. اگرچه این بیماری در هر سنی قابل تشخیص است، اما عموما علائم آن در دو سال اول زندگی ظاهر میشوند.
نسبت جنسیت در اوتیسم
محققان هنگام تخمین احتمال این بیماری، به طور مداوم نسبت ابتلای پسران به اتیسم را بیشتر از دختران یافته اند. این موضوع صرف نظر از اینکه داده ها از تشخیص های گزارش شده توسط والدین، بررسی مدارک پزشکی و سوابق پزشکی یا ارزیابی های تشخیصی از کودکان حاصل شده باشد، درست بوده است.
ویژگی ها و تشخیص بیماری اوتیسم
ویژگی های اوتیسم در راهنمای تشخيصی و آماری اختلالات روانی، چاپ پنجم به این شکل آمده:
تفاوتهای دائمی در ارتباطات، روابط بین فردی و تعاملات اجتماعی در محیطهای مختلف با نشانههای قابل مشاهده:
صحبت نکردن یا داشتن الگوهای غیرعادی کلامی
مشکل در درک ارتباطات غیرکلامی
مشکل در ایجاد یا حفظ دوستی
مشکل در ادامه مکالمات
رفتارهای محدود و تکرار شونده، الگوها، فعالیتها و علائق با نشانههای قابل مشاهده:
تکرار کردن صداها یا عبارات (پژواک گویی)
حرکات تکرارشونده
ترجیح بر یکنواختی، و مشکل در گذار و داشتن روال عادی
علائق انعطاف ناپذیر یا به شدت محدود و شدید
حساسیت شدید به محرکهای مختلف یا حساسیت خیلی کم به آنها
علت بیماری اوتیسم در کودکان
علت دقیق اوتیسم تاکنون ناشناخته است و تحقیقات اخیر نشان میدهند که دلیل واحدی برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد.
برخی دلایل ابتلا به بیماری اوتیسم عبارتند از:
ابتلای یکی از اقوام درجه یک به اوتیسم
جهش ژنتیکی
سندرم X شکننده یا سایر اختلالات ژنتیکی
سن بالای پدر و مادر هنگام تولد کودک
پایین بودن وزن هنگام تولد
عدم تعادل متابولیکی
پیشینه عفونتهای ویروسی
قرار گرفتن جنین در معرض داروهای والپروئیک اسید (Depakene) یا تالیدومید
طبق اعلام موسسه بین المللی اختلالات عصبی و سکته مغزی(NIDS)، هر دو عامل ژنتیک و محیط ممکن است در ابتلای افراد به اوتیسم تعیین کننده باشند.
علائم بیماری اوتیسم
به طور معمول در کودکان مبتلا به اوتیسم، علائم زیر تا زیر سه سالگی بروز می نماید البته تاکید می گردد که در این بیماری مانند سایر اختلالات، همهی علائم لزوما نباید وجود داشته باشند؛ این علائم عبارتند از:
بازیهای تخیلی ندارند.
با همسالان ارتباط کمی برقرار میکنند.
به چیزهایی که علاقه دارند اشاره نمیکنند و بهجای آن دست والدینشان را میگیرند و به سمت شی یا خواستهای که دارند میبرند.
از ایما و اشاره برای ارتباط برقرار کردن استفاده نمیکنند.
به جزییات اشیا علاقه دارند.
کلمات تکراری و بیمعنی بکار میبرند.
برخی از علایم در سنین بالاتر هم ممکن است دیده شوند.
مثلا بد غذا هستند و انتخابهای محدودی برای غذا دارند.
بازیهای تکراری و علاقههای محدودی دارند.
حرکات تکراری مثل راه رفتن روی پنجه یا پاشنه پا بال بال زدن، چرخیدن دور خود یا حرکات ریتمیک دوست دارند.
در حواس پنجگانهی خود یا حساسیت زیادی دارند یا اصلا حساس نیستند.
خواب و بیداری منظم و طبیعی ندارند.
هرجا میروند باید اسباببازی یا وسیله خاصی را با خودشان ببرند.
کلماتی را که میشنوند به طرز طوطیوار و بیش از حد معمول تکرار میکنند.
تغییر از حالت روزمرگی به شدت آنها را آشفته میکند.
بای بای نمیکنند، بوس نمیفرستند.
صحبتشان منوتون و شبیه ربات است.
بنابراین اگر یکی از این علایم در کودک شما وجود داشت حتما به روانپزشک جهت تشخیص دقیقتر مراجعه کنید.
علائم خطر بیماری اوتیسم
علائم اوتیسم ممکن است خفیف بوده و یا به شکل ناتوان کنندهای شدید باشند. این علائم در هر بیمار منحصر به فرد خواهد بود. نشانههای زیر به عنوان نشانههای خطر برای ابتلای نوزاد به اوتیسم در نظر گرفته میشوند. در صورتی که فرزند شما هریک از علائم و نشانههای زیر را از خود بروز میدهد با پزشک وی تماس گرفته و برای بررسی اوتیسم نوبت بگیرید؛ این علائم عبارتند از:
کودک شما نسبت به صدا زدن نام خود واکنشی نداشته یا فقط در برخی از موارد واکنش نشان میدهد.
فرزند شما تا سن ۶ ماهگی نشانهای از خوشحالی نشان نداده، لبخند نزده و ارتباط گرم برقرار نمیکند.
فرزند شما تا سن ۹ ماهگی لبخند نزده، صدا تولید نکرده و حالت چهره او در مقابل شما یا افراد دیگر تغییر نمیکند.
فرزند شما تا سن ۱۲ ماهگی زبان باز نکرده است.
عدم وجود حرکات دست مثل نشان دادن اجسام، اشاره کردن و گرفتن اجسام تا سن ۱۲ ماهگی.
نگفتن کلمات تا سن ۱۶ ماهگی.
نگفتن عبارتهای دوکلمهای معنی دار تا سن 24 ماهگی (تقلید کردن از دیگران شامل این مورد نخواهد شد).
از دست دادن هرگونه مهارت اجتماعی و کلامی در هر سن.
بیشتر بخوانید: آیا ریشه بیماریهای روانی در کودکی است؟
نحوه تشخیص اختلالات اوتیسم
هیچ آزمایش تشخیصی برای اوتیسم وجود ندارد با این حال برخی از درمانگران، آموزشهای لازم را دریافت کرده و میتوانند کودکان اوتیسمی را غربال کرده و آنها را بررسی کنند و همچنین ممکن است از والدین بخواهند تا رفتار کودک خود را تحت نظر بگیرند. این درمانگران میتوانند شامل پزشکان متخصص، روانشناسان و متخصصین گفتاردرمانی باشند.
نحوه درمان اختلالات اوتیسم
اوتیسم در اکثر موارد یک عارضهی مزمن بوده و تا پایان عمر ادامه خواهد یافت. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم از مداخلات رفتاری و روشهای درمانی مختلف که در طی آنها مهارتهای جدیدی را برای جبران اختلالات اوتیسم یاد میگیرند سود خواهند بود. هر کودک یا بزرگسال، مبتلا به اوتیسم خاص خواهد بود. به همین دلیل برنامههای درمانی، شخصی سازی میشوند تا بتوانند نیازهای خاص هر بیمار را برطرف کنند. بهتر است مداخلات درمانی در اولین زمان ممکن آغاز شوند تا بتوانند به فرد در کل طول زندگی خود کمک کنند.
در ابتدای رفتاردرمانی کل خانوادهی بیمار درگیر شده و تیمی از افراد متخصص در این کار شرکت میکنند. با افزایش سن و رشد کودک ممکن است برنامهی درمانی تغییر کرده و بر روی رفع نیازهای خاص بیمار متمرکز شود.
در طی دوران نوجوانی، بیمار از روشهای درمانی که مهارتهای مستقل شدن لازم برای بزرگسالی را به او آموزش میدهند بهره خواهد برد. هدف از این برنامههای درمانی آموزش مهارتهای شغلی به بیمار خواهد بود.
عوارض
اگر اوتیسم داشته باشید، ممکن است عوارض زیر را تجربه کنید:
مشکلات حسی
اگر مبتلا به اوتیسم باشید، ممکن است نسبت به ورودی های حسی بسیار حساس باشید. چیزی به سادگی صداهای بلند یا نورهای شدید می تواند باعث ناراحتی عاطفی قابل توجهی در شما شود. متناوباً، ممکن است به بعضی احساسات مانند گرمای شدید، سرما یا درد اصلاً پاسخ ندهید.
تشنج
تشنج در افراد مبتلا به اوتیسم شایع است. حمله ها اغلب از کودکی یا سالهای نوجوانی شما شروع می شوند.
مشکلات سلامت روان
ابتلا به اوتیسم شما را در معرض خطر افسردگی، اضطراب، رفتار تکانشی و تغییرات خلقی قرار می دهد.
آسیب های ذهنی
بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم دارای نوعی نقص ذهنی هستند. کودکان مبتلا به سندرم ایکس شکننده به احتمال زیاد به اوتیسم مبتلا می شوند. این سندرم به دلیل نقص در بخشی از کروموزوم X ایجاد می شود که یک علت شایع اختلال ذهنی است، به ویژه در پسران.
تومورها
توبروز اسکلروزیس نوعی اختلال نادر است که باعث رشد تومورهای خوش خیم در اندام های شما از جمله مغز می شود. ارتباط بین بیماری توبروز اسکلروزیس و اوتیسم مشخص نیست. با این وجود، طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، میزان اوتیسم در میان کودکان مبتلا به توبروس اسکلروزیس، بسیار بیشتر از کسانی است که فاقد این بیماری هستند.
عوارض دیگر
از دیگر مشکلات همراه با ASD می توان به پرخاشگری، عادات خواب غیرمعمول، عادات غذایی غیرمعمول و مشکلات گوارشی اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: کدام بیماری ها در تست غربالگری تشخیص داده میشوند؟
آیا میتوان از بروز اوتیسم جلوگیری کرد؟
پزشکان علت ایجاد اوتیسم را نمیدانند. اما باور دارند که ژنها بیشترین نقش را در تولدِ کودکی با این اختلال، ایفا میکنند. همچنین در موارد نادری، پزشکان میگویند اگر مادران در دوران بارداری در معرض برخی مواد شیمیایی خاص قرار بگیرند، ممکن است کودکانی با نقصهای مادرزادی به دنیا بیاورند. اما ابتلای جنین به اوتیسم در طول دوران بارداری، توسط پزشکان تشخیص داده نمیشود. اگرچه نمیتوانید از داشتن کودکی مبتلا به اوتیسم جلوگیری کنید، اما با انجام این تغییرات در شیوه زندگی، میتوانید شانس خود را برای داشتن کودکی سالم افزایش دهید:
سالم زندگی کنید. چکاپهای منظم داشته باشید، وعدههای غذایی متعادل مصرف کنید. و ورزش کنید.
مطمئن شوید که مراقبتهای پیش از زایمان خوبی داشته باشید، و تمام مکملها و ویتامینهای توصیه شده را مصرف کنید.
در طی بارداری دارو مصرف نکنید. قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید مخصوصا درباره داروهای ضد تشنج.
از نوشیدن الکل اجتناب کنید. در دوران بارداری به مشروب “نه” بگویید، هر نوع مشروبی.
به دنبال درمان بیماریهای فعلی خود باشید. اگر مبتلا به سلیاک یا PKU هستید، برای کنترل آنها توصیههای پزشک خود را دنبال کنید.
واکسیناسیون انجام دهید. قبل از بارداری حتماً واکسن سرخک (سرخچه) آلمانی را بزنید. زیرا میتواند از ابتلا به اوتیسم ناشی از سرخچه جلوگیری کند.
سخن پایانی
اگر شک دارید که شما یا فرزندتان مبتلا به ASD هستید، با پزشک خود صحبت کنید زیرا با درمان زودهنگام و مناسب ، بسیاری از کودکان مبتلا به ASD در بزرگسالی زندگی مستقل و مثمر ثمری خواهند داشت. برنامه های مداخله زودهنگام، داروهایی برای کمک به مدیریت علائم و عوارض و محیط های حمایتی می توانند آینده امیدوار کننده ای را برای مبتلایان به ASD نوید دهند.