نیمه شب | مجله آنلاین علمی هنری بهداشتی سرگرمی و فرهنگ و هنر نیمه شب مجله‌ای برای همه
نوزادان همواره با مشکلات بسیاری روبرو می شوند که در مقالات پیشین از وبسایت نیمه شب، به بررسی برخی از آنها از جمله کولیک، دلپیچه و تب و … پرداختیم و حال امروز با بررسی این موضوع که چرا نوزاد مدفوع نمی کند همراه شما هستیم و اگر نوزاد شما با چنین مشکلی مواجه است پیشنهاد می کنیم که تا انتهای این مقاله، همراه ما باشید.
چرا نوزاد مدفوع نمی کند؟
در بررسی علل مدفوع نکردن، کودکان را در دو گروه سنی بدو تولد تا یک‌ماهگی و بزرگتر از یک‌ماه تقسیم می‌کنیم. علت‌های مدفوع نکردن در کودکان زیر یک ماه، اغلب بیماری‌های جدی‌تر و البته نادرتری هستند و در ادامه مقاله، به بررسی علت ها در دو گروه زیر یک ماه و بالای یک ماه خواهیم پرداخت.
علت ها
1. یبوست عملکردی
در کودکان بزرگتر از یک ماه، علت یبوست معمولا اختلالات عملکری دستگاه گوارش است. به این معنا که یبوست به‌دنبال بیماری زمینه‌ای مانند نقص‌های مادرزادی و بیماری‌های ابتدای تولد به‌وجود نیامده است. بلکه دستگاه گوارش عملکرد خود را به‌خوبی انجام نمی‌دهد. کودکان اغلب در سه‌دوره‌ی آغاز غذاهای کمکی و جامد، گرفتن از پوشک و شروع مدرسه دچار یبوست میشوند.
دلایل یبوست عملکردی عبارتند از؛
درد هنگام دفع؛ در کودکانی که دفع مدفوعشان با مشکل روبه‌رو است، التهاب و زخمی اطراف مقعد ایجاد می-شود که دفع را به‌شدت سخت و دردناک می‌کند. این‌زخم که به‌اصطلاح فیشر آنال گفته می‌شود موجب می-شود کودک تمایل به نگه‌داشتن بیشتر مدفوع داشته باشد و یبوست بدتر شود.
احساس ناامنی
تغذیه‌ی ناصحیح
تغذیه‌ی کم؛ یبوست به‌خصوص درکودکان شیرخوار می‌تواند نشانه‌ای از تغذیه‌ی کم آنها باشد.
کم‌آبی کودک یا نوزاد
ورود به مدرسه
آموزش ناصحیح کنترل مدفوع
ژنتیک
بیماری‌های مادرزادی و بدو تولد
برخی از بیماری‌های مادرزادی با یبوست یا مدفوع نکردن نوزاد در روزهای اول تولد بروز می‌کنند. اگر چه این بیماری‌ها بسیار نادر هستند اما درصورت وقوع نیاز به تشخیص و مداخله‌ی فوری دارند. این بیماری‌ها اغلب در یک‌ماهه‌ی اول زندگی تشخیص داده میشوند.
2. بیماری هیرشپرونگ
در بیماری نادر هیرشپرونگ به‌دلیل عدم وجود سلول‌های عصبی در قسمت انتهایی روده بزرگ، حرکت و انقباض‌های طبیعی روده وجود ندارد. این نوزادان در 24 ساعت اول زندگی دفع مکونیوم ندارند. مکونیوم اولین مدفوع نوزاد است که چسبناک، بدون بو و تیره رنگ است. اتساع شکم و استفراغ سبزرنگ از دیگر علائم بیماری هستند. نزدیک به 90% این‌نوزادان پس از جراحی، دفع طبیعی خواهند داشت.
3. مقعد سوراخ نشده (اختلالات آناتومیکی مقعد)
دو نوع اختلال در مقعد سوراخ‌نشده وجود دارد. در نوع ناهنجاری تحتانی سوراخ مقعد بسته است و به‌جای آن یک مجرای اشتباهی بین مقعد و سطح پوست اطراف واژن یا آلت تناسلی ایجاد می‌شود. در این نوزادان مکونیوم را در سطح پوست اطراف آلت تناسلی نوزاد می‌بینیم. در نوزادان با ضایعات بالاتر سوراخ مقعد شکل نگرفته و به‌جای آن یک مجرای اشتباهی بین مقعد و مثانه یا واژن ایجاد می‌شود. گاهی مقعد سوراخ شده یکی از علائم سندروم‌های دیگر است. بنابراین به بررسی‌های تصویربرداری نیاز دارد.
بیشتر بخوانید: چرا نوزاد در خواب ناله می‌کند؟
4. سندروم روده‌ی بزرگ چپ کوچک
این‌سندروم یک اختلال عملکردی است. یعنی انسدادی وجود ندارد اما قسمتی از سمت چپ روده‌ی بزرگ باریک شده است. همه مبتلایان در 24 ساعت اول زندگی دفع مکونیوم ندارند. چهل تا پنجاه درصد این‌نوزادان دارای مادران دیابتی هستند.
5. آترزی روده
در این دسته از نوزادان، روده به‌طور کامل تشکیل نمی‌شود در نتیجه اغلب ارتباط روده با مقعد برقرار نمی شود.
زنگ خطر عدم مدفوع
اگر علائم زیر را در نوزاد خود مشاهده کردید، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید زیرا این علائم اغلب نشان‌دهنده‌ی دلایل مادرزادی مدفوع‌نکردن هستند:
دفع مکونیوم با تاخیر (پس از 48ساعت از تولد)
تب، استفراغ یا اسهال
اتساع شکم
خون‌ریزی از مقعد
یبوستی که از بدو تولد همراه نوزاد باشد
مدفوع نازک (به مدفوع روبان شکل مانند معروف است)
بی‌اختیاری ادرار
از دست‌دادن وزن یا خوب وزن‌نگرفتن
ابتلا به سندرم‌های دیگر مانند بیماری کودکان سندرم داون
سابقه‌ی خانوادگی بیماری هیرشپرونگ
بیشتر بخوانید: سریع ترین راه برای از بین بردن تب نوزاد
پیشگیری از عدم مدفوع نوزاد
عدم مدفوع در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند معمولا نادرتر است اما توصیه برای نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند این است که شیر خشک را در مقدار کمتر و در وعده‌های بیشتر به نوزاد بدهید تا روده بهتر بتواند شیر خشک را هضم کند. قاعده کلی این است که حجم شیر خشک را نصف و تعداد دفعات تغذیه را دو برابر کنید.
در مرحله بعد، شروع تغذیه با خوراکی‌های جامد و به ویژه، مواد عامل عدم مدفوع و یبوست مانند برنج و موز را به تاخیر بیاندازید. به جای برنجک از برشتوک جو استفاده کنید.
همچنین پوره گلابی و پوره آلو از بهترین غذاهای اولیه کودک هستند که به دلیل فیبر بالا برای درمان یبوست مناسب هستند.
مدفوع نکردن نوزادانی که شیر مادر می خورند تا چند روز طبیعی است؟
عدم مدفوع در نوزادانی که شیر مادر می خورند کمتر از نوزادانی است که شیر خشک می خورند. نوزادان بالای هشت هفته معمولاً 4 یا 5 روز روز هم ممکن است مدفوع نکنند و این بدان معنا نیست که یبوست دارند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، به خصوص اگر هنوز غذاهای جامد را شروع نکرده باشند، حتی ممکن است تا 10 روز مدفوع نکرده باشند! شیر مادر دقیقاً همان چیزی است که دلبند شما به آن احتیاج دارد و مواد زائد کمی در پایان روند هضم برای خروج باقی مانده است.
نوزادانی که منحصراً با شیر مادر تغذیه می شوند معمولا یبوست ندارند. آنها ممکن است مدت طولانی بدون دفع مدفوع بگذرانند، اما شکم آنها برخلاف انتظار شما پر از مدفوع نیست. اگر شیرخوار شما دل درد دارد و ناخوش به نظر می رسد، احتمالاً مشکل دیگری وجود دارد مانند کولیک و تجمع گاز. شیر مادر یک ملین طبیعی است و نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند و تقریباً هرگز به ملین دیگری احتیاج ندارند.
مدفوع نکردن نوزادانی که شیر خشک می خورند تا چند روز طبیعی است؟
نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می شوند می توانند مدفوع سفت و در دفعات بیشتر از جمله روزانه داشته و ممکن است به عنوان ملین به مقداری آب آلو یا گلابی (بعد از شش ماه) و گهگاهی به شیاف گیلیسیرین نیاز داشته باشند. شیرخشک همان شیر گاو است که فرآوری شده و هضم آن برای معده نوزاد بسیار دشوار است، بنابراین عجیب نیست که مدفوع نوزادان شیر خشکی دانه دانه است و مکررا دچار عدم مدفوع میشوند. ملین های بزرگسالان مانند شیر منیزیم می تواند برای نوزادان خطرناک باشد. هرگز به کودک شیرخوار ملین دیگری ندهید، مگر اینکه توسط پزشک توصیه شده باشد.
بیشتر بخوانید: رفع کولیک نوزاد در 10 دقیقه
علائم طبیعی و غیرطبیعی عدم دفع مدفوع نوزادان
عادات روده‌ای و اجابت مزاج از نوزادی به نوزاد دیگر متفاوت است اما می‌توان مرزی نسبی برای تشخیص طبیعی‌بودن یا طبیعی‌نبودن مدفوع نکردن نوزاد بیان کرد که درادامه در مورد هریک توضیحاتی داده خواهد شد.
علائم طبیعی
درطول یک هفته‌ی اول زندگی، نوزادان اغلب تا روزی چهار بار دفع انجام می‌دهند. این‌میزان دفع بیشتر در نوزادان تغذیه‌شونده با شیر مادر دیده می‌شود.
درطول سه‌ماهه‌ی اول زندگی، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، روزی سه بار و برخی بعد از هر بار تغذیه دفع مدفوع دارند. گروهی دیگر ممکن است تا یک هفته دفع نداشته باشند. دلیل این مسئله این است که شیرمادر تنها منبع غذایی است که نوزاد مصرف می‌کند. بنابراین مقدار ماده‌ای که باید دفع شود بسیار اندک است. نوزادان تغذیه‌شونده با شیر مادر به‌ندرت یبوست می‌گیرند.
نوزادان تغذیه‌شونده با شیر خشک روزی 3-2 بار دفع مدفوع دارند. این تعداد به ترکیب شیرخشک مصرفی بستگی دارد. به‌طور کلی مدفوع نکردن در نوزادان شیرخشکی بیشتر دیده می‌شود. زیرا گروهی از نوزادان به مواد موجود در ترکیبات شیرخشک حساسیت دارند. برخی از شیرخشک‌هایی که به‌نام “شیرخشک کم‌آلرژی” شناخته میشوند باعث دفع مدفوع شل‌تر و بیشتر میشوند.
تا دوسالگی کودک اغلب روزانه یک یا دو دفع “مدفوع شکل‌گرفته” دارد.
تا چهارسالگی کودک اغلب روزانه یک یا دو دفع “مدفوع شکل‌گرفته” دارد.
علائم غیرطبیعی
نوزادان مبتلا به یبوست اغلب مدفوع سفت و آجرمانند دارند. هنگام دفع به علت درد بی‌قراری می‌کنند. نسبت به قبل هم تعداد و حجم مدفوع کم شده است. نوزادی که دفع کمی دارد، تا زمانی که دردناک نبوده و مدفوع شل است، یبوست ندارد.
به‌دلیل ضعف عضلات شکمی، دفع مدفوع برای نوزادان مشکل است. به همین دلیل نوزادان هنگام دفع حالت زور زدن به‌خود می‌گیرند و صورتشان قرمز می‌شود. اگر نوزاد شما چند دقیقه پس از این‌حالت دفع مدفوع شل داشت، طبیعی است و درغیر این‌صورت شاید مبتلا به یبوست یا کولیک باشد.
نوزادانی یا کودکانی که یبوست دارند عادت‌های عجیبی موقع دفع دارند. آنها پشت خود را خم می‌کنند و گریه می‌کنند.
درمان های خانگی مدفوع نکردن نوزاد
1- میکس کردن غذا
اگر نوزاد شما بر اثر خوردن غذای مکمل و جامد دچار یبوست می شود شما برای برطرف کردن آن می توانید از درمان های خانگی میکس کردن غذا و یا به صورت پوره در آوردن یک سری از مواد غذایی که حاوی فیبر هستند از این اختلال پیشگیری نمایید. به طور مثال از میوه های شبیه آلو، گلابی، سیب به صورت پوره شده آن را به نوزاد بدهیم تا یبوست آن درمان شود.
2- بالا بردن مایعات مصرفی
یکی دیگر از موارد درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد جلوگیری از پایین آمدن آب بدن نوزاد می باشد. بنا بر توصیه کارشناسان پرستاری آتیه پرستاران سلامت برای جلوگیری از کم آبی بدن نوزاد می توانید آب و سایر مایعات دیگر مانند انواع آب میوه را به نوزاد بدهید تا آب بدن او تامین شود.
3- به تحرک وا داشتن
از راه های موثر خانگی که برای یبوست نوزاد مورد استفاده قرار می گیرد به تحرک وا داشتن و انجام فعالیت های ورزشی برای نوزادان می باشد سعی کنید از حرکت دوچرخه زدن برای پا های نوزاد استفاده نمایید و روده های او را به تحرک وا دارید.
4- ماساژ درمانی
قسمت روده های نوزاد و روی شکم او را به آرامی و به حالت دورانی ماساژ دهید تا در دفع مدفوع کمک شایانی کرده باشید.
5- کاربرد شیاف گلیسیرین
اگر شما شاهد رگه های خونی در مدفوع نوزاد خود باشید باید بدانید قسمتی از راست روده نوزاد شما دچار پارگی و آسیب شده است در هم چنین مواقعی می توانید از شیاف گلیسیرین استفاده کنید تا دفع مدفوع نوزاد به سهولت امکان پذیر شود.
6- راست روده را تحریک نمایید
یکی از راه های درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد این است که با یک گوش پاک کن یا حتی توسط انگشت خودتان فشار به راست روده نوزاد وارد نمایید تا به بهبود روند دفع کمک شایانی بکند .
و مطلب آخر این که سعی کنید برای پیشگیری از روند عدم مدفوع در نوزادان مواد غذایی مکمل را که فیبر و آب کمتری دارند را کمی به تعویق بیاندازید.
بیشتر بخوانید: تشخیص سیر یا گرسنه بودن نوزاد
هشدارها
– به کودک‌تان شیر گاو ندهید، زیرا هضم آن برای برخی کودکان دشوار است. به جای آن می‌توانید از شیر سویا استفاده کنید که مواد مغذی فراوانی دارد و گوارش آن آسان است.
– از شیرخشک کم‌آهن استفاده نکنید زیرا تاثیری بر یبوست ندارد و مانع رشد کودک می شود.
– به کودک غلات صبحانه برنجی، هویج، موز، پوره سیب ، نان سفید، محصولات لبنی (به جز ماست)، سیب زمینی یا پاستا ندهید. هم چنین، از مواد غذایی فرآوری شده یا تصفیه شده نیز پرهیز کنید.
– بدون مشورت با پزشک به کودکان ملین ندهید.
سخن پایانی
برای درمان عدم مدفوع، گروه سنی نوزاد بسیار اهمیت دارد. در نوزادان کوچک‌تر از یک‌ماه، چون علل مادرزادی بیشتر مطرح است، درمان بسیار تخصصی است و در این نوزادان باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود و از درمان‌های خانگی بدون مشورت با پزشک اجتناب گردد اما در مورد مدفوع نکردن نوزادان بالای یک ماه، تقریبا این عارضه خود به خود یا با انجام یک یا دو درمان طبیعی و خانگی ذکر گردیده در این مقاله برطرف می‌شود اما اگر این راهکارها موثر نبود باید برای درمان این گروه سنی نیز هر چه سریع تر با پزشک مشورت کرد.
