کبد چرب به استئاتوز کبدی نیز معروف است. این اتفاق زمانی میافتد که چربی در کبد جمع میشود. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است، اما مقادیر بیش از حد آن میتواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود.
کبد شما دومین اندام بزرگ بدن شماست. این ماده به فرآوری مواد مغذی از مواد غذایی و نوشیدنی کمک میکند و مواد مضر خون را فیلتر میکند.
چربی زیاد در کبد باعث التهاب کبد میشود که میتواند به کبد شما آسیب برساند و جای زخم ایجاد کند. در موارد شدید، این زخم میتواند منجر به نارسایی کبد شود.
وقتی کبدچرب در کسی که الکل زیادی مینوشد ایجاد میشود، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته میشود.
عملکرد کبد در بدن
کبد یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد، حمایت کننده از زندگی بشر میباشد که در بدن با تولید صفرا به هضم غذا کمک میکند، آهن را ذخیره میکند، تبدیل کننده مواد مغذی به انرژی است، برای بدن پروتئین تولید میکند، برای التیام زخمها موادی میسازد که خون را لخته میکند و همچنین با ایجاد فاکتورهای ایمنی، حذف باکتریها، سموم و موادی که میتوانند به بدن شما آسیب برسانند، از خون بدن، برای مقاومت در برابر عفونتها کمک بسزایی میکند.
علائم بیماری
در بسیاری از موارد، کبد چرب علائم قابل توجهی ایجاد نمیکند. اما ممکن است احساس خستگی کنید یا در سمت راست بالای شکم خود احساس ناراحتی یا درد کنید. برخی از افراد مبتلا به بیماری کبدچرب دچار عوارضی از جمله اسکار کبدی میشوند. اسکار کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته میشود. اگر به فیبروز شدید کبدی مبتلا شوید، به عنوان سیروز شناخته میشود.
سیروز ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خستگی
- خون دماغ شدن
- خارش پوست
- پوست و چشم زرد
- درد شکم
- تورم شکم
- تورم پاها
- بزرگ شدن پستان در مردان
- گیجی
سیروز یک بیماری بالقوه تهدید کننده زندگی است. اطلاعات لازم برای شناخت و مدیریت آن را بدست آورید.
دلایل کبد چرب
این عارضه زمانی ایجاد میشود که بدن شما چربی زیادی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند. چربی اضافی در سلولهای کبدی ذخیره میشود، جایی که تجمع یافته و باعث بیماری کبد چرب میشود. این تجمع چربی میتواند در اثر موارد مختلفی ایجاد شود. به عنوان مثال، نوشیدن بیش از حد الکل میتواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود. این اولین مرحله از بیماری کبدی مربوط به الکل است.
در افرادی که زیاد الکل نمینوشند، علت بیماری کمتر مشخص است. یک یا چند عامل زیر ممکن است نقش داشته باشند:
- چاقی
- قند خون بالا
- مقاومت به انسولین
- مقادیر بالای چربی، به ویژه تری گلیسیرید، در خون شما
علل کمتر شایع عبارتند از:
- بارداری
- کاهش سریع وزن
- برخی از انواع عفونتها، مانند هپاتیت C
- عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات (Trexall) ، تاموکسیفن (Nolvadex) ، آمیودورون (Pacerone) و والپروئیک اسید (Depakote)
- قرار گرفتن در معرض سموم خاص
- برخی از ژنها همچنین ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند.
تشخیص بیماری
برای تشخیص کبد چرب، پزشک شرح حال پزشکی شما را انجام میدهد، یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و یک یا چند آزمایش را تجویز میکند.
تاریخچه پزشکی
اگر شما مشکوک به کبد چرب باشید، احتمالاً پزشک از شما سوالاتی را در مورد این موارد میپرسد:
- سابقه پزشکی خانوادگی شما، از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی
- مصرف الکل و سایر عادتهای زندگی شما
- هرگونه شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید
- هر دارویی را که ممکن است مصرف کنید
- تغییرات اخیر در سلامتی شما
اگر خستگی، از دست دادن اشتها یا علائم غیر قابل توضیح دیگری را تجربه کرده اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
معاینه بدنی
برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است لمس یا شکم شما را فشار دهد. اگر کبد شما بزرگ شده باشد، ممکن است بتوانند آن را احساس کنند.
با این حال، ممکن است کبد شما بدون بزرگ شدن ملتهب شود. پزشک شما ممکن است نتواند تشخیص دهد که کبد شما در اثر لمس ملتهب است.
آزمایش خون
در بسیاری از موارد، بیماری کبد پس از افزایش آنزیمهای کبدی در آزمایشات خون تشخیص داده میشود.
به عنوان مثال، پزشک شما ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیمهای کبدی تجویز کند. افزایش آنزیمهای کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل احتمالی التهاب کبد است، اما تنها مورد نیست.
در صورت مثبت بودن آزمایش آنزیمهای کبدی، پزشک احتمالاً آزمایشهای دیگری را برای شناسایی علت التهاب تجویز میکند.
مطالعات تصویربرداری
پزشک شما ممکن است از یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی استفاده کند:
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- اسکن ام آر آی
آنها همچنین ممکن است یک آزمایش را به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش (VCTE،FibroScan) تجویز کنند. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سفتی کبد استفاده میکند که میتواند به بررسی زخم کمک کند.
نمونه برداری از کبد
نمونه برداری از کبد بهترین روش برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته میشود. در طی نمونه برداری از کبد، پزشک یک سوزن را در کبد شما فرو میکند و یک قطعه از بافت را برای بررسی خارج میکند. آنها به شما بی حسی موضعی میدهند تا درد را کاهش دهند. این آزمایش میتواند به شما در تشخیص اینکه آیا به بیماری کبد چرب و همچنین اسکار کبدی مبتلا هستید کمک کند.
درمان کبد چرب:
در حال حاضر، هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده است. برای تولید و آزمایش داروها برای درمان این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است.
در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی میتواند به بیماری معکوس کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- الکل را محدود یا اجتناب کنید.
- برای کاهش وزن قدم بردارید.
- رژیم خود را تغییر دهید.
در صورت بروز عوارض، پزشک ممکن است درمانهای اضافی را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز میتوانند تجویز کنند:
- تغییر سبک زندگی
- داروها
- عمل جراحی
سیروز میتواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر به نارسایی کبد مبتلا شوید، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.
درمان کبد چرب با میوه
وقتی که فردی به بیماری کبد چرب مبتلا شود، اولین توصیههایی که ممکن است برای درمان کبد چرب به بیمار گفته شود، کاهش دادن به مصرف قند میباشد. مصرف شیرینی، شکلات، بستنی و… را باید کاهش دهد، اما آیا لازم است که خوردن میوه را متوقف کند؟
بدن قند را تجزیه میکند تا بتواند از آن برای تولید انرژی استفاده کند، اما هنگامی که قند یا شکر بیش از حد مصرف میکنید، به صورت چربی در کبد ذخیره میشود. محدودیت در مصرف قندهای ساده، مانند سازکارز و فروکتوز معمولاً برای کاهش، مدیریت و پیشگیری کبد چرب غیرالکلی توصیه میشوند.
فروکتوز در میوهها، آب میوهها، نوشیدنیهای شیرینشده با عسل و شکر یافت میشود. بدن، ساکارز یا همان قند معمولی را به فروکتوز و گلوکز تجزیه میکند. فروکتوز فقط در کبد متابولیزه میشود، در حالی که امکان متابولیزه شدن گلوکز توسط ماهیچهها ومغز وجود دارد. به همین سبب، تصور میشد که فروکتوز بیشتر از گلوکز به کبد آسیب میرساند، زیرا از نظر فنی، میتواند برای کبد تأثیر زیادی بگذارد. اما نگران نباشید و سیبهای خود را به نفع شکلاتها دور نیندازید، زیرا این نظریه در عمل اجرا نمیشود.
تحقیقات جدیدی که در این زمینه صورت گرفته است نشان میدهد، مصرف زیاد مواد غذایی با قند بالا به یک مشکل واقعی تبدیل شده است، شما باید مراقب بزرگترین مقصران قند، مانند غذاهای فرآوری شده، کیک، نوشیدنیهای شیرین شده با شکر، نانهای شیرین و آب نبات باشید. اما برای میوه اینگونه نمیباشد، زیرا میوه حاوی مقدار زیادی فیبر رژیمی و آنتیاکسیدان میباشد.
هیچموقع میوه را از رژیم غذایی خود دور نکنید، زیرا نه تنها طیف وسیعی از میانوعدههای سالم را از دست میدهید، بلکه خود را از تمام آنتی اکسیدانها، ویتامینها، فیتوکمیکالها و فیبر موجود در میوه محروم میکنید.
مصرف میوهها و سبزیجات به کاهش بروز کبد چرب کمک بسزایی میکند. به عنوان بخشی از دستورالعملهای رژیم غذایی برای مدیریت و جلوگیری از کبد چرب، توصیه میشود که از یک رژیم غذایی متعادل که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات باشد مصرف نمایید.
درمان های خانگی:
تغییر شیوه زندگی اولین درمان بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادات زندگی شما، ممکن است به موارد زیر کمک کند:
- لاغر شدن
- مصرف الکل را کاهش دهید.
- یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی بخورید که دارای کالری اضافی، چربی اشباع شده و چربیهای ترانس کم باشد.
- حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته داشته باشید.
- برخی شواهد نشان میدهد که مکملهای ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری لازم است. برخی از خطرات سلامتی در ارتباط با مصرف بیش از حد ویتامین E وجود دارد.
- همیشه قبل از استفاده از یک مکمل جدید یا داروی طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی از مکملها یا درمانهای طبیعی ممکن است کبد شما را تحت فشار قرار دهند.
رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب
اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که رژیم خود را برای کمک به درمان بیماری و کاهش خطر عوارض تنظیم کنید. به عنوان مثال، آنها ممکن است به شما توصیه کنند موارد زیر را انجام دهید:
- رژیم غذایی که غنی از غذاهای گیاهی باشد، از جمله میوهها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل.
- مصرف کربوهیدراتهای تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید، سایر محصولات غلات تصفیه شده را محدود کنید.
- مصرف چربیهای اشباع شده را که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی وجود دارد، محدود کنید.
- از چربیهای ترانس، که در بسیاری از غذاهای میان وعده ای فرآوری شده وجود دارد، خودداری کنید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- ممکن است پزشک شما را تشویق کند که برای کاهش وزن کالری رژیم خود را کاهش دهید.
انواع بیماری کبد چرب
دو نوع از این بیماری وجود دارد: غیرالکلی و الکلی.
- بیماری کبدچرب غیرالکلی (NAFLD) شامل کبد چرب غیرالکلی ساده، استئو هپاتیت غیر الکلی (NASH) و کبد چرب حاد بارداری (AFLP) است.
- بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل AFLD ساده و استئو هپاتیت الکلی (ASH) است.
عوامل خطر
نوشیدن مقادیر زیاد الکل شما را در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار میدهد.
همچنین ممکن است در معرض خطر بیشتری باشید:
- چاق هستند.
- مقاومت به انسولین دارند.
- دیابت نوع 2 دارند.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند.
- باردار هستند.
- سابقه عفونتهای خاصی مانند هپاتیت C داشته باشید.
- داروهای خاصی مانند متوترکسات (Trexall) ، تاموکسیفن(Nolvadex) ، آمیودورون و (Pacerone) .
- والپروئیک اسید (Depakote) مصرف کنید.
- دارای سطح کلسترول بالا هستند.
- دارای سطح تری گلیسیرید بالا هستند.
- دارای سطح قند خون بالا هستند.
- سندرم متابولیک دارند.
- اگر سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب دارید، احتمالاً خودتان به آن مبتلا خواهید شد.
مراحل کبد چرب
کبد چرب میتواند طی چهار مرحله پیشرفت کند:
- کبد چرب ساده تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد.
- استئو هپاتیت.
- علاوه بر چربی اضافی، التهاب در کبد نیز وجود دارد.
- فیبروز التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است.
- سیروز زخم کبد به طور گسترده ای گسترش یافته است.
- سیروز یک بیماری بالقوه تهدید کننده زندگی است که می تواند باعث نارسایی کبد شود و ممکن است غیرقابل برگشت باشد. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از پیشرفت آن جلوگیری کنیم.
- برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید.
جلوگیری
- برای جلوگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن، رعایت یک سبک زندگی سالم مهم است.
- مصرف الکل را محدود یا اجتناب کنید.
- وزن سالم داشته باشید.
- یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی بخورید که دارای چربی های اشباع نشده، چربیهای ترانس و کربوهیدراتهای تصفیه شده کم است.
- برای کنترل قند خون، سطح تری گلیسیرید و سطح کلسترول خود گام بردارید.
- اگر مبتلا به دیابت هستید، از برنامه درمانی توصیه شده پزشک پیروی کنید.
- حداقل 30 دقیقه ورزش را در بیشتر روزهای هفته دنبال کنید. برنامه های ورزشی بسیاری برای ورزش در منزل وجود دارد.
- انجام این مراحل همچنین میتواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.