نیمه شب مجله علمی هنری بهداشتی سرگرمی و فرهنگ و هنر نیمه شب یک مجله برای تمام سلیقه ها
ایرانیان قدیم معتقد بودند که کاشت دانه‌هایی مثل گندم، جو، برنج، لوبیا، عدس، ارزن، نخود، کنجد، باقلا، ذرت و ماش، نویدبخش برکت و باروری برای زندگی آن‌ها در سال جدید است؛ ضمن این‌که سبزه به عنوان یکی از مهم‌ترین سین‌های هفت سین ایرانی است که پیام شادابی و سرسبزی به خانه‌ها می‌آورد. سوالی که پیش میاد این‌که چگونه سبزه عید بکاریم؟
خب چگونه سبزه عید بکاریم؟ خیلی ساده است. ابتدا یک شن‌کش و بیل تهیه کنید؛ شوخی کردم. برای این کار به این چیزهایی نیازی نیست. برای انجام این کار نیاز به وسایل و موادی دارید تا با تهیه آن‌ها و ایجاد شرایط مناسب بتوانید سبزه‌ای پرپشت و زیبا را برای سفره هفت سین خود آماده کنید. این مواد و وسایل به شرح زیر است:
- یک چهارم یا نصف فنجان دانه گندم و یا دانه عدس (اگر در مورد انتخاب یکی از این دو ماده تردید دارید بهتر است بدانید که دانه‌های گندم خیلی صاف رشد می‌کنند در حالی که دانه‌های عدس دارای حالتی مدور و بی‌نظم هستند.)
- هر نوع ظرفی که دوست دارید: برای مثال یک ظرف شیشه‌ای دهن‌گشاد، یک بشقاب بزرگ، یا یک کاسه کم‌عمق. (انتخاب یک بشقاب و در نهایت پیچیدن یک روبان قرمز رنگ دور سبزه کاری قدیمی و از مد افتاده است. بهتر است در این زمینه کاری متفاوت و خلاقانه انجام دهید. تنها نکته‌ای که در مورد انتخاب ظرف برای پرورش سبزه باید به آن دقت کنید این است که ظرف شما باید به گونه‌ای باشد که دانه‌ها و بذرها در آن نور کافی دریافت کنند و در برابر آب دادن‌ها متمادی دوام داشته باشند. برای مثال استفاده از یک جعبه مقوایی کاری کاملا غیرمعقولانه است چراکه که مقوا هیچ تحملی در برابر آب ندارد. انواع ظروف غذا « البته نوع کم‌عمق آن‌ها» بهترین گزینه برای این کار هستند).
-
مواد و لوازم موردنیاز برای درست کردن سبزه عید
- بذر سبزه عید به مقدار لازم (یک استکان برای یک ظرف متوسط سبزه مناسب می‌باشد.)
- ظرف مناسب برای سبزه عید.
- چندین برگ دستمال کاغذی.
- صافی (وسیله‌ای مفید اما نه ضروری.)
- قیچی (ممکن است به آن نیاز شود.)
- آب و نور خورشید.
چگونه بذر و دانه سبز کنیم؟
- بذرها و دانه‌ها را به مدت 24 تا 48 ساعت خیس کنید. آب ظرف را یک تا سه بار در طول روز تعویض کنید.
- دانه‌ها را خشک کنید و سپس آن‌ها را بر روی دستمال کاغدی پهن کنید. وقتی کار پهن کردن دانه‌ها به پایان رسید دانه‌ها را درون دستمال کاغذی بپیچید. دستمال کاغذی در این حالت باید کمی مرطوب باشد. اگر این‌گونه نبود آن را کمی با آب خیس کنید.
- این دانه‌های پیچیده شده درون دستمال کاغذی را درون یک ظرف قرار دهید و ظرف را در جایی قرار دهید که مستقیما در زیر نور آفتاب باشد تا رشد دانه‌ها سریع‌تر انجام شود. ظرف باید به مدت 24 تا 48 ساعت در این وضعیت قرار بگیرد. فقط باید گاه‌گداری آن‌ها را کمی مرطوب کنید تا همیشه دستمال خیس بماند. یک تکنیک خوب برای این کار این است که ابتدا کمی آب روی دستمال بریزید، سپس دست خود را کمی روی دستمال فشار دهید و بعد ظرف را کج کنید تا آب اضافی داخل آن خارج شود.
- پس از یک هفته باید دانه‌ها مقداری رشد کرده باشند. با دیدن دانه‌های جوانه‌زده احساس خوبی در شما ایجاد خواهد شد. اکنون زمان آن رسیده که پوشش روی دانه‌ها را جدا کرده تا آن‌ها با دنیای جدید خود آشنا شوند. دستمال کاغذی را از درون ظرف خارج کرده و ظرف را در جایی قرار دهید که در آن نور خورشید وجود داشته باشد. همچنان باید دانه‌ها را آب دهید. روزی دو بار (یک بار در صبح و یک بار شب) به نظر کافی می‌رسد.
- و تمام ! این دانه‌ها همین‌طور رشد می‌کنند و رشد می‌کنند.
کیفیت نور اهمیت زیادی در پرورش سبزه عید دارد!
پس از جوانه‌زدن سبزه‌ها باید آن‌ها را در مکان نورگیر قرار دهید زیرا نور مستقیم سرعت رشد سبزه را افزایش می‌دهد. همچنین نور غیرمستقیم هم کافی است. اگر زمان کمی دارید و می‌خواهید سبزههایتان سریع رشد کند می‌توانید آن‌ها را در معرض نور مستقیم خورشید قراردهید.
چه ظروفی مناسب برای درست کردن سبزه عید است؟
برای درست کردن سبزه از ظروف فلزی استفاده نکنید. بهترین ظرف مناسب برای این منظور ظروف سفالی می‌باشد؛ اما اگر ظرف سفالی ندارید، ظرف چینی یا چوبی هم جایگزین مناسبی هستند.
زمان کاشت سبزه‌ها
هر چقدر هم که سرگرم شلوغی‌های آخر سال باشید، درست کردن سبزه عیدنوروز یکی از کارهای مهم پیش از تحویل سال جدید می‌باشد. هرچند که روزهای آخر اسفند ماه در خیابان‌ها گوش‌تاگوش ماهی‌قرمز و سبزه فروخته می‌شود، درست کردن سبزه عید نوروز، پرورش و رسیدگی به آن‌هاهم لذت خودش را دارد. پس معطل نشوید، زمان زیادی را هدر ندهید؛ زیرا جوانه زدن وسبز شدن سبزههایتان نسبت به نوع بذری که انتخاب کرده‌اید زمان می‌برد و بیشتر بسته به این مورد است که می‌خواهید برای هفت سین خود چه چیزی را سبز نمایید و زمان ریختن آن‌هم مشخص می‌شود.
شما به دلخواه خود می‌توانید برای سبزه عید از بذرهای متفاوتی استفاده نمایید و زمان رشد هر کدام به شرح زیر می‌باشد:
- سبزه گندم و سبزه جو را 10 روز مانده به عید بکارید.
- سبزه عدی و ماش را 15 روز مانده به عید بکارید.
- سبزه شاهی یا خاكشیر را 5 روز مانده به عید بکارید.
- تخمه کدو یا تخمه آفتابگردان را 5-7 روز مانده به عید بکارید.
اگر می‌خواهید سبزههایتان تا روز سیزده‌به‌در همچنان چالاک باشد، باید بین 1 هفته تا 15 روز قبل از عید برای گذاشتن سبزه اقدام نمایید. این زمان بسته به نوع بذر و فرصتی که دارید، متفاوت می‌باشد. به عنوان نمونه، سبزه دانه خرفه را یک هفته قبل از عید و سبزه عدس را باید حدود دو هفته مانده به عید آماده نمایید.
چه دانه‌هایی برای کاشت سبزه مناسب است؟
برای کاشت سبزه عید بنا به خواسته خود می‌توانید از هر نوع غلات وحبوبات و یا سبزیجاتی استفاده کنید. مانند گاودونه، عدس، ماش، لوبیا، نخود، خاکشیر، جو، گندم، و… حتی از انواع هسته‌های میوه مانند پرتقال هم می‌توانید استفاده نمایید. اگرهسته‌ی میوه‌ها را انتخاب کردید می‌توانید آن را بعد از سیزده بدر در باغچه یا داخل گلدان بکارید و لازم نیست آن را در طبیعت رها کنید.
اهمیت سبزه در فرهنگ ایرانی
در فرهنگ ایرانی رسم است که در روز سیزده به در (روز سیزدهم فروردین ماه) سبزه‌ها در طبیعت رها می‌شوند. بنا به باور تعدادی از کارشناسان و فعالان محیط زیستی، انداختن سبزه سبز شده در نهر یا رودخانه‌ها کار خوبی است. چون گندم‌ها در کنار این آب‌ها سبز می‌شود و می‌تواند غذای پرندگان و آبزیان شود؛ هر چند که عده‌ای دیگر رها کردن سبزه‌های عید در طبیعت را عاملی برای تولید آلودگی میکروبی و بصری می‌دانند.
به هر حال سبز کردن دانه‌ها در روزهای نزدیک به سال نو، سنت دیرپایی است که بوی عید را به خانه‌ها می‌آورد. شاید این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا و جان باختن تعدادی از هموطنان در تعدادی از شهرها و حساسیت‌ها برای مقابله با ابتلا به آن، خیلی دل و دماغ سبز کردن سبزه را نداشته باشیم اما از کجا معلوم شاید این سبزه‌ها امیدی را در دل ما جوانه بزند برای رسیدن به روزهای گرم، سبز و پرآرامش. برای رسیدن به روزهای پر از صحت و سلامتی.
