بورس چیست؟
بازار بورس اوراق بهادار، محلی برای تبادل اوراق بهاردار (مانند سهام) بین مالکین حقیقی و حقوقی است. شرکت ها و موسسات به پشتوانه ارزش دارایی ها و سرمایه های خود برگه هایی را به عنوان سهام در اختیار مشتریان می گذارند. ارزش هر کدام از این سهم ها با بخشی از دارایی های آن شرکت برابر بوده و با بقیه سهم ها نیز مساوی است. افرادی که این سهام را خریداری می کنند، در سود و زیان شرکت شریک هستند.
تاریخچه بورس
واژهٔ بورس از نام خانوادگی شخصی به نام «واندر بورس» وام گرفته شده که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک میزیسته. صرافان شهر در مقابل خانهٔ او گرد هم میآمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار میپرداختند. این نام بعدها به کلیهٔ اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بودهاند.
سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر «انورس» بلژیک تأسیس شد. اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام شکل گرفت. البته کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکت سهامی بهشمار نمیآید، بلکه اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام «مسکووی» در روسیه ایجاد شد.
انواع بورس
- بورس کالا: بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت میگیرد و بهطور منظم و دائم فعال است، بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار میگیرد. هر بورسِ کالا را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار میگیرد، نامگذاری میکنند. مثل بورس نفت یا بورس گندم.
- بورس ارز: در بورس ارز، همانطور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پولهای خارجی انجام میگیرد. این بورس در ایران فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.
- بورس اوراق بهادار: در بازار بورس اوراق بهادار داراییهای مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار میگیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که بهطور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل میشود، «بورس اوراق بهادار» میگویند.
- بورس مسکن: در بازار بورس مسکن، همانطور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش املاک و مستغلات انجام میگیرد. مراحل راه اندازی این بورس از سال ۱۳۹۹ در ایران آغاز شده است. بورس مسکن، پنجمین بورس در ایران است.
- بورس انرژی: در این بازار حاملهای انرژی و اوراق بهادار بر پایه این حاملها معامله میشود. بازار بورس انرژی به دو بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم میشود، افراد حقیقی از طریق بازار مشتقه میتوانند اقدام به معامله کنند. امکان معامله در بازار فیزیکی بورس انرژی برای افراد حقیقی وجود ندارد.
مزایای بورس
- کسب سود
- حفظ سرمایه در مقابل تورم
- سهولت نقد شوندگی
- مشارکت در اداره شرکت
- معافیت مالیاتی
- کشف صحیح قیمت
- و…
آشنایی با برخی از اصطلاحات اساسی بورس
سهم یا سهام
اگر سرمایه شرکتهای سهامی را به قسمتهای مساوی تقسیم کنیم هر قسمت برابر با یک سهم میشود. این سهم نشان دهنده میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است.
نکته حائز اهمیت این است که دارنده سهم(سهام دار) نمیتواند به نسبت مقدار سهم خود ادعایی برای مالکیت بخشی از داراییهای شرکت را داشته باشد. اما میتواند از حقوقی مانند مشارکت در سود و زیان شرکت، و حق رای در مجمع عمومی برخوردار خواهد بود.
سهام عادی: اما سهام عادی یا همان سهام موجود در بازار سرمایه دارای نرخ سود یا بهره ثابت نیست و میزان مالکیت سهامدار از منافع و حقوق شرکت را بیان میکند.
سهام ممتاز: نوعی سهام است که آن نوعی بدهی شرکت به مالک سهام ممتاز است و اغلب دارای نرخ سود یا بهره تعیین شده است.
نکته: انتشار سهام ممتاز در ایران صورت نمیگیرد.
کارگزاری
کارگزاران بورس بهعنوان واسطی میباشند تا شما بتوانید بهراحتی معاملات بازار را انجام دهید (ثبتنام در کارگزاریها به صورت رایگان انجام میگیرد و تنها بابت ثبتنام در سامانه سجام از شما مبلغی دریافت میگردد).
در واقع شما با مراجعه به کارگزاری بایستی فرمهای تعریفشده توسط سازمان را پر نموده و همچنین در سامانه سجام ثبتنام نمایید و پس از آن طی دو روز کاری کدی یکتا برای شما صادر میگردد که به کد بورسی معروف است.
لینک ورود به سامانه سجام و دریافت کد بورسی.
پس از صدور این کد شما میتوانید اقدام به خرید و فروش سهام در بازار بورس نمایید. شما از طریق سامانه معاملات آنلاین، اینترنتی یا حضوری درخواست خود را ثبت نمایید و پسازآن کارگزاری به نمایندگی از شما در بازار معامله را به انجام میرساند.
برای اطلاعات بیشتر از اینجا به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید.
برخی کارگزاری های معروف و معتبر:
شاخص بورس
شاخص بازار سهام روشی برای اندازهگیری بخشی از بازار سهام است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. بنابر فرمول طراحیشده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند؛ بر نوسان شاخص تأثیر بیشتری میگذارد.
شاخص بورس بحث بسیار طولانی ای است که در این مقاله به تنهایی نمیتوان جا داد. برای کسب اطلاعات بیشتر صفحه شاخص بورس در خانه سرمایه را ببینید.
سبد سهام یا پورتفولیو
پرتفولیو، در عبارت ساده، به ترکیبی از داراییها گفته میشود که توسط یک سرمایهگذار برای سرمایهگذاری تشکیل میشود. از نظر تکنیکی، یک پرتفولیو دربرگیرندهٔ مجموعهای از داراییهای واقعی و مالی سرمایهگذاری یک سرمایهگذار است. مطالعهٔ تمام جنبههای پرتفولیو، مدیریت پرتفولیو نام دارد. قانون شمارهٔ یک مدیریت پرتفولیو، ایجاد تنوع است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایهگذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم میتواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.
عرضه اولیه
عرضهٔ اولیهٔ سهام که به اختصار با IPO نشان داده میشود، عبارت است از نخستین فروش سهام یک شرکت خصوصی که طی آن به یک شرکت عمومی تبدیل میشود.
البته عرضه اولیه به این معنا نیست که آن شرکت تازه است. بلکه نشان از عمومی شدن سهام آ و در دسترس بودن عموم برای سرمایه گزاری در آن شده است.
در این مقاله سعی کردیم شما عزیزان را با اصول اولیه و برخی اصطلاحات مورد نیاز آشنا کنیم. در پایان چند لینک مفید برای شما عزیزان قرار خواهد گرفت.
همچنین بخوانید: آخرین اخبار بازار بورس ایران